| |
Madenleri tel durumuna getirmek için kullanılan ve türlü çapta
delikleri olan çelik araçtır. Hadde makinesinin elle ya da
motorla kullanılan çeşitleri vardır. Üzerindeki deliklerin giriş
ve çıkış ağızları koniktir.
Telin çapını önemli ölçüde küçültmek için, üzerindeki delikler
seri halinde düzenlenmiştir.
Çelik kütükler ya da metaller de levha haline getirilmek üzere,
hadde makinesi adı verilen merdaneli makinelerden geçirilir. Bu
işleme, haddeleme denir.
SOĞUK ÇEKME DE YAPILABİLİR
Hadde makineleriyle boru ve değişik profiller de elde
edilebilir. Haddeden çekilecek kütükler, genellikle 1.250°C
sıcaklık dolayındadır. Ayrıca, soğuk çekme de yapılabilir.
NASIL YAPILIR?
Haddeleme işleminde hadde merdaneleri aynı hızla ve fakat zıt
yönde dönerler. Metal (çelik kütük/levha), merdaneler arasından
geçerken iki merdane arasındaki boşluk kadar kalınlığa sahip
hale gelerek plastik deformasyona uğrar. Merdaneler arasındaki
açıklık, metalin giriş kalınlığından daha az olduğundan,
haddelenen metalin çıkış kalınlığında bir azalma olur.
Haddeleme, mekanik anlamda bir basma işlemi olup, uygulanan tek
kuvvet merdanelerin sağladığı radyal basınçtır.
Sürtünme kuvvetlerinin bir diğer etkisi, malzemenin merdaneler
arasında ilerlemesini sağlamasıdır. Haddelenen malzemenin kesit
kalınlığı azalırken, boyunda "uzama" ve genişliğinde de
"yayılma" adı verilen az miktarda artma olur. Yayılmanın miktarı
haddelenen malzemenin boyutlarına, uygulanan deformasyon oranına
ve merdanelerin çapına bağlıdır.
SICAK HADDELEME İLE SOĞUK HADDELEME ARASINDAKİ FARKLAR
Soğukta haddeleme diye bilinen işlemde metal benzer şekilde
haddeden geçer, fakat ısıtılmaz. Soğuk metal bükülemeyecek halde
olduğundan daha büyük kuvvete ihtiyaç vardır, fakat daha düzgün
ve daha tam bir kesit elde edilir. Genellikle sıcak haddelenmiş
metalin ince sac haline getirilmesi soğuk haddeleme ile
gerçekleştirilir.
Bu işlemde malzemede mikroskobik yapısal kusurlar meydana
gelmesiyle metalin akma mukavemeti ve sertliği artmakta ve küçük
taneli bir yapı oluşmaktadır. Buna karşın metalin sünekliği
azalmaktadır. Bu durum "tavlama" ile giderilebilmektedir.
Kaynak: Hadde nedir, Haddeleme nasıl yapılır?
|
|
